Sosyal medyadaki bir takipçimin Twitter hesabında yazdığı ve ürünlerin ambalajında yazılanlara güvenmenin çok zor olduğuna işaret eden bir ifade, yıllar önce yaşadığım bir anımı aklıma getirdi. Olay, doğduğum ve gençliğimi yaşadığım şehre sonraki yıllarda yaptığım bir ziyaret sırasında geçti. Tüketicilerin yanıltılmasının ne kadar kolay olduğuna çarpıcı bir örnek teşkil eden bu anımı, sizlere aktarmak istedim.

Bir esnaf arkadaşımın dükkânında, kendisiyle sohbet ediyordum. Bir müşterisinin içeriye girip onu meşgul etmesi üzerine ayağa kalkıp vitrine doğru giderek, caddeyi seyretmeye başladım. O sırada, karşımızda bulunan ve tavuk ürünleri satan dükkândan bir müşterinin çıktığını fark ettim. Gözüm elindeki poşete ilişmişti. Üzerinde kocaman harflerle “Tavuklarımız İslami usullere uygun olarak kesilmektedir. Güvenle tüketebilirsiniz.” yazıyordu.

Yani?

“Bunda ne var ki?” dediğinizi duyar gibiyim. Elbette bir gariplik yok. Ama beni şaşırtan şu idi: Tavuk ürünleri satıcısını tanıyordum!

Şehrin yerlisi olup çok iyi tanınan köklü bir sülalenin, genç bir üyesi işletiyordu dükkânı. Kuruluşuna önderlik ettikleri sosyal yardım kurumları, (ben de dâhil) yüzlerce öğrenciyi bursları ile desteklemişlerdi. Sol görüşü benimsemişlerdi ve dinin gereklerine göre şekillenen (hele hele bunu dışa vuran) bir yaşam tarzları yoktu. Birdenbire poşette beliren açıklama, bu nedenle ilgimi çekmişti.

“Zannediyorum dükkân el değiştirmiş.” dedim. “Yeni sahipleri farklılar.” Bunları düşünürken bahsettiğim sülaleye ait genç, dükkânın kapısında göründü. İyice şaşırmıştım. Ancak gidip konuşarak merakımı giderebilecektim.

İşin Aslı

Arkadaşıma veda ederek, dükkândan ayrıldım ve karşıya geçtim. Tavukçu dükkânına girince selâm verdim. Kısa bir sohbetten sonra gördüğüm poşetten bahsettim ve dünya görüşlerinin satışlarına yansıyacak kadar değişmesine şaşırdığımı söyledim.

Gülümseyen kızdan aldığım cevap, bu kez şok etti beni:

“Efendim, bizde o manada bir değişme yok. Bildiğiniz gibiyiz. Poşetleri tedarik ettiğimiz üretici, bize iyilik yapmak istemiş ve satışlarımız artsın diye üzerine böyle bir cümle eklemiş. Biz de iade ederek onu üzmek istemediğimiz için, kullanmaya mecbur kaldık.”

Fıkra gibiydi. Bu kadar kolaydı demek ki tüketiciyi yanıltmak. Helâl kesimle ilgili hassasiyeti olanları, razı olmayacakları bir ürüne yönlendirmek bu kadar kolaydı. Bir poşet üreticisinin gücü buna yetebiliyordu.

Salim Bey haklı değil mi sizce? Ambalaj üzerinde bulunan ifadelere güvenmek ne kadar mümkün? Bunun güvencesi kim? Denetlenebiliyor mu gerçekten?