Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin (KOBİ), desteklenmesi için ulusal otoritelerin ve diğer ilgili kuruluşların faaliyetlerini yaygınlaştırmak amacıyla Avrupa Birliği tarafından Avrupa KOBİ Haftası etkinlikleri düzenlenmektedir.

Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri (2011)

Dördüncüsü 15–21 Ekim 2012 tarihinde düzenlenen “Avrupa KOBİ Haftası 2012” etkinlikleri kapsamında, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) çalışmalarında yer alan yıllık sanayi ve hizmet istatistikleri, dış ticaret, Ar–Ge, yenilik ve girişimlerde bilişim teknolojileri kullanımı araştırmalarında çalışan sayısı 250’den az olan girişimlere (KOBİ) ilişkin 2009–2011 yıllarına ait bazı istatistikler derlenmiştir.

Yapısal İş İstatistikleri kapsamında üretilen Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri sonuçlarına göre 2009 yılında 2.483.300 girişim faaliyet göstermiştir.

KOBİ’ler toplam girişim sayısının %99,9’unu, istihdamın %77,8’ini, maaş ve ücretlerin %51,5’ini, cironun %64,8’ini, faktör maliyetiyle katma değerin %55,5’ini, maddi mallara ilişkin brüt yatırımın %41,1’ini oluşturmaktadır.

Büyüklük grubuna göre girişim sayısı, istihdam ve faktör maliyetiyle katma değerin (FMKD) dağılımı (%)

Büyüklük grubuna göre girişim sayısı, istihdam ve faktör maliyetiyle katma değerin (FMKD) dağılımı (%)

KOBİ’lerde girişimlerin ekonomik faaliyetlerin istatistikî sınıflamasına (NACE Rev.2) göre; %42,4’ü toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı, %16,5’i ulaştırma ve depolama, %12,9’u imalat sanayi’nde faaliyet göstermişlerdir.

Girişim sayısında en yüksek paya sahip olan toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı faaliyetindeki KOBİ’lerde; istihdam payı %34,5, maaş ve ücret payı %27,9, ciro payı %56,8, faktör maliyetiyle katma değer payı %29,9, maddi mallara ilişkin brüt yatırım payı ise %28,3 olarak gerçekleşmiştir.

KOBİ’lerde ekonomik faaliyetlere göre girişim sayısı ve istihdamın dağılımı (%)

KOBİ’lerde ekonomik faaliyetlere göre girişim sayısı ve istihdamın dağılımı (%)

Dış ticaret istatistiklerinde ihracatın %59,6’sını KOBİ’ler gerçekleştirmiştir.

2011 yılında ihracatın %59,6’sı, ithalatın ise %39,9’u KOBİ’ler tarafından gerçekleştirilmiştir.

İhracatta 0–9 kişi çalışan mikro girişimlerin payı %15,2 olurken, %25,7’si 10–49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimler, %18,7’si 50–249 kişi çalışan orta ölçekli girişimler tarafından gerçekleştirilmiştir. İthalatta 0–9 kişi çalışan mikro ölçekli girişimlerin payı %6,5, 10–49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimlerin payı %15,3 ve 50–249 kişi çalışan orta ölçekli girişimlerin payı %18,2 olmuştur.

Girişim ana faaliyetleri esas alındığında, ihracatın %36,2’si sanayi, %57,9’u ticaret sektöründe faaliyet gösteren girişimler tarafından yapılırken, ithalatın ise %33,9’u sanayi, %56,6’sı ticaret sektöründe faaliyet gösteren girişimler tarafından gerçekleştirilmiştir.

KOBİ’lerin dış ticaretteki payı (%)

KOBİ’lerin dış ticaretteki payı (%)

2011 yılında ülke gruplarına göre dış ticaret incelendiğinde, Avrupa ülkelerine yapılan ihracatın %53,3’ü, Asya ülkelerine yapılan ihracatın ise %32,6’sı KOBİ’ler tarafından gerçekleştirilmiştir. İthalatta ise KOBİ’lerin yine Avrupa (%51,8) ile Asya (%36,7) ülkelerinden yapılan ithalatta önemli paya sahip oldukları görülmüştür.

KOBİ’lerin yapmış olduğu ihracatın 2011 yılında %91,8’i imalat sanayi ürünleridir. Bu sektör içinde yer alan giyim eşyasının payı %15, ana metallerin payı %12,7 ve tekstil ürünlerinin payı ise %9,8 oldu. KOBİ’lerin yapmış olduğu ithalatta ise öne çıkan sektörler kimyasallar ve kimyasal ürünler (%15,9), başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar (%12,7) ve ana metallerdir (%12,1).

Ar–Ge harcamalarının %14,9’u KOBİ’ler tarafından gerçekleştirilmiştir.

Ar–Ge; insan, kültür ve toplumdaki bilgi stokunu arttırmak ve bu bilgi stokunu yeni uygulamalarda kullanmak için yapılan sistematik temelli çalışmalardır.

Ar–Ge istatistikleri ekonomik büyüme ve verimlilik, bilim, sanayi ve sosyal politikalarla ilgilenen karar alıcıların politika belirlemelerinde vazgeçilmez bir araç olup, genel ekonomik istatistiklerin bir parçasıdır ve kamu, ticari ve yüksek öğretim kesimlerini kapsamaktadır. Ar–Ge istatistikleri, 1960’lı yıllardan itibaren OECD üyesi ülkelerin büyük kısmında düzenli olarak üretilmeye başlanmıştır. Türkiye’de ilk Ar–Ge Faaliyetleri Araştırması OECD tarafından hazırlanan “Araştırma ve Deneysel Geliştirme Taramaları İçin Önerilen Standart Uygulama – Frascati Kılavuzu”na uygun olarak, 1990 referans yılı için gerçekleştirilmiştir.

• Türkiye’de gayri safi yurtiçi Ar–Ge harcaması 2010 yılında 9.268 Milyon TL olarak hesaplanmıştır. Bu harcamanın %14,9’u (1.376 Milyon TL) KOBİ’lere aittir.
• 2010 yılında tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden toplam 81.792 kişi Ar–Ge personeli olarak çalışmıştır. TZE cinsinden toplam Ar–Ge personelinin 2010 yılında %23,5’i KOBİ’lerde bulunmaktadır.

KOBİ’lerin %50,8’i tarafından yenilik faaliyeti yürütülmüştür.

Yenilik, yeni veya önemli derecede iyileştirilmiş bir ürün (mal veya hizmet), veya süreç, yeni bir pazarlama yöntemi ya da yeni bir organizasyonel yöntemin işletme içi uygulamalarda işyeri organizasyonunda veya dış ilişkilerde gerçekleştirilmesidir.

Yenilik istatistiklerinin amacı; yeniliği ve yeniliğin ekonomik büyüme ile ilişkisini daha iyi anlamaktır. Yenilik Araştırması, TÜİK tarafından OECD metodolojisine uygun olarak Oslo Kılavuzu’na dayanan Topluluk Yenilik Anketi Model Soru Formu’nun uyarlanması ile iki yılda bir üç yıllık dönemlere ilişkin yapılmaktadır. Türkiye’de ilk yenilik araştırması 1995–1997 yıllarını kapsayan üç yıllık dönem için gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın kapsamında 0–9 çalışanı olan girişimler yer almadığından, Türkiye geneli sonuçlar 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimler için, KOBİ’lere ilişkin sonuçlar ise 10–249 çalışanı olan girişimler için hesaplanmıştır.

• 2008–2010 yıllarını kapsayan üç yıllık dönemde 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerin %51,4’ü yenilik faaliyetinde bulunmuştur. KOBİ’lerde ise bu oran %50,8’dir.

Aynı dönemde;

• KOBİ’lerin %34,6’sı teknolojik yenilik faaliyetinde bulunmuştur.
• Teknolojik yenilik faaliyeti kapsamında KOBİ’lerin %32,6’sı ürün ve/veya süreç yeniliği yapmıştır.
• Teknolojik yenilik faaliyeti devam eden KOBİ oranı %14,1 olmuştur.
• Faaliyeti sonuçsuz kalan KOBİ oranı %4,8 olmuştur.
• KOBİ’lerin %42’si teknolojik olmayan yenilik (organizasyon ve/veya pazarlama yeniliği) faaliyetinde bulunmuştur.
• Teknolojik olmayan yenilik faaliyeti kapsamında KOBİ’lerin %24,2’si organizasyon yeniliği, %35,1’i ise pazarlama yeniliği gerçekleştirmiştir.

KOBİ'lerde yenilik faaliyetleri, 2008–2010

KOBİ'lerde yenilik faaliyetleri, 2008–2010

KOBİ’lerin %92,2’si internet erişimine sahiptir.

Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, girişimlerin bilgisayar, internet ve diğer bilişim teknolojileri kullanımları, teknolojik yeterlilik ve entegrasyonları hakkında bilgi derlemek amacıyla 2005 yılından itibaren Avrupa Birliği İstatistik Ofisi metodolojisine uygun olarak gerçekleştirilmekte olup, girişimlerde söz konusu teknolojilerin kullanımı hakkında bilgi veren temel veri kaynağıdır. Çalışmanın kapsamında 0–9 çalışanı olan girişimler yer almadığından, Türkiye geneli sonuçlar 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimler için, KOBİ’lere ilişkin sonuçlar ise 10–249 çalışanı olan girişimler için hesaplanmıştır.

2011 yılı Ocak ayında;

• 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerin %92,4’ü internet erişimine sahip olup, bu oran KOBİ’lerde %92,2’dir.
• 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerin bilgisayar kullanım oranı %94,0 iken, KOBİ’lerde bu oran %93,8’dir.
• 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerin web sayfası sahiplik oranı %55,4 iken, KOBİ’lerde bu oran %54,5’tir.
• 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerin internete geniş bant bağlantı ile erişim oranı %91,5 iken, en yaygın kullanılan internet bağlantı türü %89 ile DSL bağlantıdır. KOBİ’lerde ise bu oran sırasıyla %91,2 ve %88,9’dur.

2010 yılında;

• 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerin %76,8’i kamu kurum ve kuruluşlarıyla iletişimde internet kullanmıştır. KOBİ’lerde bu oran %76,2’dir.
• 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerin %12,3’ü web sitesi üzerinden veya elektronik veri alışverişi (EDI) yoluyla ürün/hizmet siparişi almıştır. KOBİ’lerde bu oran %12,1’dir.
• 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerin %14,2’si web sitesi üzerinden veya elektronik veri alışverişi (EDI) yoluyla ürün/hizmet siparişi vermiştir. KOBİ’lerde bu oran %14’tür.